Lurrinketa sistemaren aldaketa ( intensibotik naturalera ) Gatz haranean kristo aurreko lehenengo mendean.gertatu zen (orain bi mila urte)Peninsularen ipar aldeko eremu hau imperio erromartarrean integratzean. 823an, esaterako aceifa delakoa gertatu zen ( arrabiarren “uda” erasoak udaroan gertatu zirelako). Abd al-Rahmaen eskutik, ib Idhari musulmanaren kronikek ziotenaren arabera.
Alabako kampainan arabako lautadan lapurreta egin zuten ;harresiak suntsitu eta preso musulmanak askatzea lortu zuten. Mohamed I boterean zegoela, Aceifa edo erasoak izan ziren. 863 eta 865 izan ziren hispaniar-musulmandarren erasoak Gesaltza-Añanan. Alaba sekula ez zen musulmana izan kristautasunaren atea baizik. Añana Gesaltza 1114 urtean sortu zuen Nafarroako ata Aragoiko erregea zen Alfontso borrokalariak hain zuzen ere. Herriaren kokapen estrateikoa eta gatzaren garrantziak batetik eta Gaztelaren eraso etengabeek defentsa harresi baten eraikuntza ekarri zuen. Nafar erregearen eskutik hiribildu gutuna jaso zuen arabako lehenengo herria izan zen. Haren forua 1140 urtean berretsi zuen Alfonso VIIak Gaztelak egindako konkistaren ostean.